لوله کشی به زبان ساده

 

قواعد کلی طراحی لوله کشی

فرقی نمیکند که شما برای یک ساختمان مسکونی لوله کشی انجام میدهید و یا برای یک پروژه صنعتی مانند نیروگاه یا پالایشگاه باشد . مهم این می باشد که قواعد طراحی پایه برای انجام لوله کشی را رعایت فرمایید و حال با توجه به میزان حساسیت و یا دشواری پروژه قواعد را دقیق تر اجرا می کنید .
با توجه به اینکه انجام لوله کشی بسیار مهم و اساسی می باشد و شامل قواعد و مراحل ریزی می باشد اما به صورت کلی می توان آن را به چهار دسته کلی تقسیم بندی نمود :

1- جانمایی مناسب تجهیزات جهت لوله کشی

وقتی داخل موتورخانه و یا یونیت های نفت و گازی می شوید با انبوهی از دستگاه ها و اقلام تاسیساتی مواجه می شوید که فضای بسیار زیادی را اشغال می کنند که اگر به صورت غیر اصولی جاگذاری شود می تواند برای کار اپراتورها و هچنین لوله کشی ها مشکل ایجاد کند . دستگاه ها و اقلام را می بایست به گونه ایی جاگذاری کرد که تا آنجایی که امکان دارد دسترسی راحت باشد و بتوان عملیات لوله کشی را راحتتر انجام دهیم .
تجهیزات به گونه ایی ساخته می شوند که هرکدام یک فرآیند خاص را انجام میدهند و به همین واسطه دارای مجراهایی برای ورودی و خروجی لوله می باشند و از این رو می بایست طوری جانمایی شوند که نازل آن ها همواره در دسترس باشد تا لوله های ورودی و خروجی را بتوان نصب کرد .
دستگاه های مرتبط با یکدیگر می بایست به هم نزدیک باشند و نباید دو دستگاهی که مرتبط با یکدیگر هستند را در دورترین فضای ممکن قرارشان داد .

2- استفاده از کدهای لوله کشی

قبل از ما و با بررسی های دقیق مهندسانی اقدام به جمع آوری اطلاعات لوله کشی کرده اند و کدهای آماده ای را در اختیار ما قرار داده اند تا با استفاده از آنها چیدمان لوله ها را بهینه کنیم .
استاندارد مورد استفاده قواعد لوله کشی طبق ASME می باشد که این استاندارد متعلق به انجمن مهندسان مکانیک آمریکا می باشد . کدهایی که از این استاندارد مربوط به قواعد طراحی لوله کشی می باشد به شرح زیر است :
ASME B31.3
ASME B31.3
ASME B31.5

3- تهیه نقشه P & ID برای جانمایی صحیح لوله کشی

دیاگرامی که بر اساس P.F.D پایه ریزی و به آن جرئیات کاربردی ابزارآلات دقیق و اقلام لوله کشی و تجهیزات بر روی آن اضافه می شود را P & ID (Piping and Instrumentation Diagram) می نامند .
این دیاگرام مشخصات فرایندی تجهیزات ، اجزا و اقلام مورد نیاز در سیستم لوله کشی (Piping material) مانند انواع شیرآلات ،ادوات ابزار دقیق و محل های قرارگیری آنها و شماره آنها ،نحوه اتصالات لوله ها را بین تجهیزات مختلف ،سیستم عایق بندی ،سایز لوله ها ، کلاس های مختلف کاری بر اساس نوع سرویس و فشار کار (Rating) ، خطوط شیب دار و مقدار شیب ، جهت جریان و نکاتی که باید گروه های بعدی رعایت نمایند و ... را بر اساس شماره خط لوله (Line Number) نشان می دهد .
P & ID همچنین بعضی از سیستم های مربوط به تعمیرات و نگهداری تجهیزات را نیز نشان می دهد .این دیاگرام معمولا برای نمایش تجهیزات موجود در پروژه و نحوه لوله کشی و ادوات ابزار دقیق به کار می رود . لذا روی ارتباط شماتیک توسط خطوط برای نشان دادن مشخصات طراحی سیستم تاکید شده است .
لازم به ذکر است که جنس لوله و فشار کاری که اصطلاحا Rating می باشد را کلاس کاری می نامیم . به طور خلاصه شماره خطوط (Line Number) که بر روی لوله در P & ID درج می شود ، اطلاعات زیر را در بردارد :
- قطر اسمی لوله (سایز) که بر حسب اینچ یا میلی متر
- سرویس خط (معرف سیال داخل لوله)
- شماره خط
- اعدادی که شماره خط را مشخص می کنند
- کلاس کاری
- مشخصات عایق و ضخامت آن (در صورتی که عایق داشته باشد)
به عنوان مثال : 16” – CWS – 1005 – 150 CS
این شماره خط مربوط به لوله ایی با قطر اسمی 16 اینچ در یک سیستم تغذیه آب سرد Cooling Water Supply با شماره خط 1005و کلاس کاری Cs150 به معنای ریتینگ معادل 150 پوند و جنس لوله کربن استیل (CS) می باشد .

4- چیدمان بهینه لوله و اتصالات

از نظر چیدمان لوله می توان به دو صورت چیدمان افقی و چیدمان عمودی در نظر گرفت و هر کدام از این روش ها معایب و مزایایی دارد . به عنوان مثال چیدمان افقی دارای مزیت دسترسی عالی و راحت به تمامی لوله و اتصالات می باشد و هر زمان برای تعمیر و نگهداری مراجعه کنید به راحتی می توانید این کار را انجام دهید .
چیدمان عمودی با اینکه از نظر دسترسی دشوارتر از چیدمان افقی می باشد ولی از نظر فضا بسیار بهینه می باشد و اینگونه چیدمان لوله و اتصالات فضای کمی از محوطه شما را اشغال می کند .